Göbeklitepe Sağlık Bilimleri Dergisi

BÖBREK NAKLİ SONRASI ÜRİNER SİSTEM ENFEKSİYONLARI RİSK FAKTÖRLERİNİN BELİRLENMESİ: RETROSPEKTİF ANALİZ

Dilek SOYLU, Ayşe SOYLU — Wed, 26 Mar 2025 00:00:00 +0300

Bu çalışma böbrek nakli sonrası idrar yolu enfeksiyonu risk faktörlerini belirlemek amacıyla yürütülmüştür. Retrospektif ve tanımlayıcı bir çalışma olarak tasarlanmıştır. Çalışma 99 hastadan alınan verilerle tamamlanmıştır. Yaş, cinsiyet, nakil yılı, kronik hastalıklar, nakil tipi, greft kaybı, hastanede kalış süresi, laboratuvar sonuçları, diyaliz süresi, DJ (double J) kateter süresi, antibiyotik kullanımı, steroid ve immünosüpresif ilaç dozları hasta dosyalarında ve hastane bilgi sistemi kayıtlarında araştırılmıştır. Hastaların %48,5'i 19 gün veya daha uzun süre hastanede yatmış, %47,5'i 6 mg'dan fazla prednizon kullanmış, %98,0'ı çift immünosüpresan kullanmış ve %19,2'si ek bir cerrahi prosedür geçirmiştir. Hastalarda DJ kateter kalış süresi 44,22±26,46 gün olmuştur. Ameliyat sonrası idrar kültürü %4'ünde 7. günde, %6.1'inde 14. günde, %11.1'inde 1. ayda, %12.1'inde 3. ayda ve %11.1'inde 6. ayda enfeksiyon üredi. Hastaların ameliyat sonrası 1. günde %47.5'inin, 3. günde %68.7'sinin ve 7. günde %51.5'inin CRP düzeylerinin ≥5mg/l olduğu bulundu. Hastaların ameliyat sonrası 1. günde %27.3'ünün, 3. günde %31.3'ünün, 7. günde %37.4’ünün prokalsitonin düzeylerinin ≥0.25 ng/mL'nin üzerinde olduğu saptandı. Yaş, cinsiyet, kronik hastalıklar, DJ kateter süresi, diyaliz süresi, hastanede kalış süresi ve kullanılan immünosüpresif ilaç sayısı İYE gelişimi için risk faktörleri arasındadır.

YOĞUN BAKIM HEMŞİRELİĞİNDE ETİK İKİLEM

Dilek SAKALLI, Türkan KARACA — Wed, 26 Mar 2025 00:00:00 +0300

Yoğun bakım üniteleri hastaların sağlık durumlarının ciddi olduğu, yüksek teknolojinin kullanıldığı ve birden fazla ekibin bir arada bakım sunduğu karmaşık birimlerdir. Bu nedenle yoğun bakım üniteleri etik sorunların da en sık karşılaşıldığı alanlar olmaktadır. Etik ikilem iki ya da daha fazla seçenek olduğunda hangi seçeneğin daha iyi olduğuna karar vermede güçlük çekme olarak tanımlanmaktadır. Literatürde, yoğun bakım hemşirelerinin en sık hasta hakları ihlalleriyle ilgili etik ikilemler yaşadığı ve bulaşıcı hastalığı olan hastalara bakım verirken karşılaştıkları yaygın etik sorunlardan birinin mesleki yetersizlik olduğu belirtilmektedir. Etik ilkeler, sağlık personeline etik sorunların çözümünde rehberlik eden temel kılavuzlardır. Mesleki etikte yaygın olarak kabul edilen üç temel etik ilke ise zarar vermeme, yararlılık, özerklik olup, hasta bakımında hemşirelere rehberlik eden temel prensiplerdir. Etik rehberlerin oluşturulması, eğitimlerin artırılması ve kurumsal destek mekanizmalarının güçlendirilmesi, hemşirelerin etik karar alma süreçlerini kolaylaştırmada kritik rol oynamaktadır. Bu derleme makalesinde, yoğun bakım ünitelerinde yatan hastalara bakım veren hemşirelerin yaşadığı etik ikilemler ve yol gösterici etik ilkeler ile ilgili bilgilerin aktarılması amaçlanmıştır.

A HEMŞİRELİK ALANINDA KADINA ŞİDDET KONUSUNDA ARAŞTIRMA EĞİLİMLERİ VE İÇERİK ANALİZİ (1991-2024)

Ayşe ELKOCA — Wed, 26 Mar 2025 00:00:00 +0300

Bu çalışmanın temel amacı Web of Science (WoS) veri tabanında taranan dergilerde yayınlanan kadına yönelik şiddet ile ilgili hemşirelik alanında yapılan makalelere ilişkin bibliyometrik verileri sunmaktır. Çalışma kapsamında toplanan veriler; atıf sayısı, ortak yazar, ülkeler, en çok kullanılan anahtar kelimeler, belgelerin ve yazarların bibliyometrik eşleşme durumu olmak üzere farklı kategorilerde bibliyometrik analiz tekniği ile incelenmiştir. Bibliyometrik analiz bir alanda dönem ve bölgedeki kişi veya kurumlarca üretilen yayınların sayısal analizinin yapılması olarak tanımlanmıştır. Yapılan bu çalışmada ağ haritaları ve bibliyometrik analizleri oluşturmak için VOSviewer yazılımı kullanılmıştır. Bu analiz sonucunda en sık kullanılan anahtar kelimenin “women violence”, en çok atıf alan alanların, kadın, psikoloji, kamu, çevre ve mesleki sağlık alanında ki çalışmalar olduğu, en fazla yayının 2022 yılında yayınlandığı görülmüştür. En çok yayın yapan yazarların Campbell, Jacquelyn C., McFarlane, Judith ve Godoy Serpa da Fonseca, Rosa Maria, en etkili ülkelerin ABD, Brezilya ve Avusturalya, en fazla bibliyografik eşleşme elde edilen eserler Arkins (2016), Bacchus (2016), Hooker (2012) olduğu sonucu ortaya çıkmıştır. Araştırmanın bulguları, kadına yönelik şiddet ve eğilimlerinin anlaşılmasına yönelik geniş bir bakış açısı sağlayarak, akademisyenlerin bilgi birikimine birçok açıdan katkıda bulunmaktadır.

TÜRKİYE'DE YAŞLILARDA DEPRESYON VE İLİŞKİLİ DİĞER FAKTÖRLERİN MALNÜTRİSYON ÜZERİNE ETKİSİ: BİR YAPISAL EŞİTLİK MODELLEMESİ

Bircan ULAS KADIOĞLU, Pınar SOYLAR — Fri, 28 Mar 2025 00:00:00 +0300

Bu çalışmanın amacı, yaşlılarda malnutrisyon ve depresyon durumunu ve bazı ilişkili faktörleri saptamaktır. Tanımlayıcı ve kesitsel türde planlanan bu çalışma toplam 365 yaşlı bireyde yürütüldü. Veriler, genel bilgi formu, Mini Nutrisyonel Değerlendirme (MNA) ve Geriatrik Depresyon Ölçeği (GDÖ) kullanılarak toplandı. Katılımcıların %4,1’inde malnutrisyon, %26,6’sında ise malnutrisyon riski saptanmıştır. %41,9’unda depresyon olduğu tespit edilmiştir. MNA ile GDÖ, cinsiyet, yaş, gelir durumu, kronik hastalık varlığı, yalnız yaşayıp yaşamama durumu arasındaki ilişkileri araştırmak için yol analizleri AMOS v24 kullanılarak yapılmıştır. Gelir, yaş, cinsiyet, kronik hastalık varlığı, yalnız yaşama durumunun MNA ve GDÖ ile ilişkilerini ortaya çıkaracak bir model kurulmuştur. Hem erkek hem de kadınlarda anlamsız olan yol katsayıları doğrultusunda modelden bu yollar çıkarılarak yeni model tekrar analiz edilmiştir. Anlamsız elde edilen yol katsayıları modelden çıkarıldıktan sonra kadınlarda; GDÖ ile gelir arasında elde edilen yol katsayısı istatistiksel olarak anlamlı elde edilmiştir ve gelir düzeyi arttıkça GDÖ artmaktadır. Birisiyle yaşayan erkeklerde depresyonun azaldığı saptanmıştır. Erkeklerde ve kadınlarda yetersiz beslenme yaş ve depresyonla ilişkili bulunmuştur. Modelde tutulan önemli yol katsayıları, sosyodemografik faktörler, beslenme durumu ve depresyon arasındaki karmaşık ilişkilere dair ikna edici kanıtlar sağlamaktadır. Yaşlıların sağlığının yönetilmesinde bütünsel bir yaklaşım benimsenmelidir.

KLİNİK EĞİTİMDE HEMŞİRELİK ÖĞRENCİLERİNİN DENEYİMLEDİKLERİ ETİK SORUNLAR

Selda RIZALAR, Elif Beyza AKTAY, Şevval AKÇAOVA — Fri, 28 Mar 2025 00:00:00 +0300

Bu araştırma, hemşirelik öğrencilerinin klinik eğitimde yaşadıkları etik sorunları belirlemek için tanımlayıcı ve kesitsel olarak İstanbul ilinde bir vakıf üniversitesinin hemşirelik bölümündeki 350 öğrenci ile uygulanmıştır. Veriler öğrenci tanıtıcı bilgi formu ve klinik öğretimde etik sorunları belirleme ölçeği ile toplanmıştır. Veriler SPSS 21 programında sayı, yüzde, ortalama, Man Whitney-U ve Kruskal-Wallis testleri ile değerlendirilmiştir. Klinik uygulamalarda öğrencilerin % 37,7’sinin etik sorun yaşadığı saptandı. Öğrenciler yaşadıkları sorunda etik ilkelerden en çok sırasıyla; yarar sağlama, zarar vermeme, eşitlik ve mahremiyet ilkelerinin ihlal edildiğini belirtmiştir. Etik sorun yaşadıklarında ihlal edilen etik değerin ise çoğunlukla insan onuru ve doğruluk olduğu belirtilmiştir. Etik sorun yaşadıklarında öğrencilerin % 24,9’u etik karar verdiğini, % 8,9’u etik karar veremediğini, %8,3’ü ise fikri olmadığını belirtmiştir. Öğrencilerin klinik eğitimde yaşanan Etik Sorun Ölçeği toplam puanı 146,72± 39,21 bulundu. Öğrencilerin cinsiyetlerine göre, klinik uygulamaya çıkma sayısına göre, klinik uygulamada etik sorun yaşama durumuna göre etik sorun puanları arasında anlamlı fark bulundu (p<0.05).

HEMODİYALİZ HASTALARININ ÖZBAKIM GÜCÜ VE KONFOR DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Sümeyra MİHRAP İLTER — Fri, 28 Mar 2025 00:00:00 +0300

Bu araştırma hemodiyaliz hastalarının özbakım gücü ve konfor düzeyi arasındaki ilişkiyi incelemek amacıyla yapıldı. Araştırma verileri 15.04.2024-24.05.2024 tarihleri arasında toplandı. Araştırmaya başlamadan önce etik kurul ve kurum izni alındı. Araştırmaya bir devlet hastanesinde hemodiyaliz tedavisi almakta olan tüm hastalar (n:83) dahil edildi. Araştırmaya katılma kriterini karşılayan 72 (%86.74) hasta ile araştırma tamamlandı. Araştırma verileri hemodiyaliz konfor ölçeği ve özbakım gücü ölçeği ile toplandı. Araştırma verileri istatistik programında analiz edildi. p<0.05 istatistiksel olarak anlamlı kabul edildi. Hemodiyaliz hastalarının özbakım gücü puan ortalaması 24.54±4.29, Konfor ölçeği puan ortalaması 67.36±10.42 olarak belirlendi. Hastaların özbakım gücü düzeyi ile cinsiyet, medeni durum, tedavi süresi değişkenleri arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki belirlendi (p<0.05). Hastaların konfor düzeyi ile cinsiyet, medeni durum, tedavi ve hastalık sürecinde aile desteği, tedavi süresi değişkenleri arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki belirlendi (p<0.05). Hastaların özbakım gücü düzeyi ve konfor düzeyleri arasında pozitif yönde istatsitiksel olarak anlamlı ilişki belirlendi (p<0.05).Sonuç olarak özbakım gücü ve konfor kavramları bireysel ve çevresel özelliklerden etkilenmektedir. Hastaların özbakım düzeyi düşük, konfor düzeyi iseorta düzeyde belirlendi. Hemodiyaliz tedavisi alan hastaların özbakım gücü arttıkça konfor düzeyleri de artmaktadır. Bu doğrultuda hemodiyaliz klinik hemşirelerinin hemodiyaliz hastalarının özbakım gücünü değerlendirmeleri, özbakım gücünü olumsuz etkileyen faktörleri; hasta, hemşire aile işbirliği ile çözmeye yönelik çalışmalar yürütmelidir. Özbakım gücü ve konfor düzeyinin artması için planlamalar yapılabilir.

HEMŞİRELERİN SOSYAL ZEKA VE PSİKOLOJİK DAYANIKLILIK DÜZEYLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI VE FARKLI DEĞİŞKENLERLE İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ

Adile BOZKURT TONGUÇ, Sibel ASİ KARAKAŞ — Fri, 28 Mar 2025 00:00:00 +0300

Hastalar, hastaların aileleri ve diğer sağlık profesyonelleri ile devamlı iletişim içerisinde bulunan hemşireler, yeterli düzeyde olmayan psikolojik dayanıklılık ve sosyal zeka riskiyle karşı karşıyadır. Bu iki kavram hizmet içi eğitimler aracılığıyla desteklenebilir. Araştırma, hemşirelerin sosyal zeka ve psikolojik dayanıklılık düzeylerini karşılaştırmak ve farklı değişkenlerle ilişkisini incelemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışmamız tanımlayıcı ve ilişki arayan bir şekilde yürütülmüştür. Mart 2020 - Ekim 2020 tarihleri arasında belirli hastanelerde yapılmıştır. Veri toplamak için Sosyodemografik Veri Formu, Yetişkinler İçin Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği (RSA) ve Tromso Sosyal Zeka Ölçeği (TSIS) kullanılmıştır. Çalışma sonucuna göre, katılımcıların TSIS toplam puan ortalaması 75,58±9,90 olduğu bulunmuştur. Ortalama RSA toplam puanı 123.62±19.01 olduğu hesaplanmıştır. RSA ve alt boyutları ile TSIS ve alt boyutları arasında anlamlı pozitif korelasyon olduğu bulunmuştur (p<0.05). Bu çalışmada, katılımcıların psikolojik dayanıklılık ve sosyal zeka düzeylerinin orta seviyenin üstünde olduğu saptanmıştır. Ayrıca psikolojik dayanıklılık ile sosyal zeka düzeylerinin arasında bir ilişki olduğu ortaya konulmuştur. Veri toplama süreci planlandığında Covid 19 pandemi dönemi değildi. Veri toplama Covid 19 pandemi döneminde toplandığı için Covid 19 pandemi dönemiyle ilgili bilgileri de içermektedir. Hemşirelerin Covid 19 pandemi dönemindeki sosyal zekaları ve psikolojik dayanıklılıkları hakkında bilgi sağlar.