DİJİTALLEŞME VE DİJİTAL BAĞIMLILIĞIN ADÖLESAN SAĞLIĞI ÜZERİNE ETKİLERİ LİTERATÜR DERLEME
Anahtar Kelimeler:
Adölesan Sağlığı, Bağımlılık, Dijitalleşme, Dijital BağımlılıkÖzet
Dünyada küreselleşme ve teknolojinin gelişmesi ile birlikte dijital imkanların yaşamın her alanında kullanılması insanların hayatını kolaylaştırmakta ve teknolojiyi vazgeçilmez kılmaktadır. Ancak sunulan bu kolaylığın yanında teknolojinin aşırı ve bilinçsiz şekilde kullanımı ile “dijital bağımlılık” kavramı ortaya çıkmaktadır. Günümüzde dijital araç ve ortamları kullanım oranı adölesanlarda diğer yaş gruplarına göre oldukça fazladır. Bu da adölesan bireyleri dijital bağımlılığa maruz kalmada potansiyel risk grubu haline getirmektedir. Risk grubunda olan adölesanlar, birçok fiziksel ve ruhsal sorunla karşı karşıya kalmakta , günlük hayattan soyutlaşarak kendilerini iç dünyalarına kapatmakta, okul ve sosyal aktivitelerden de uzak kalarak izole bir yaşam sürmeye başlamaktadırlar. Bu çalışmanın amacı teknolojinin gelişmesinin olumsuz sonuçlarından biri olarak; önemli bir halk sağlığı sorunu olan dijital bağımlılığının, gelişim dönemini henüz tamamlamamış bireyler olan adölesanlar üzerinde olumsuz etkilerini incelemektir. Bu bağlamda toplamda 51 adet İngilizce ve Türkçe akademik çalışmadan yararlanılmış, konuyla ilgili uygun olanlardan alıntılar yapılarak çalışmada yer verilmiştir İnternet siteleri, derleme ve araştırma makaleleri, kitap bölümleri ve tez çalışmaları bu derlemeyi oluşturmaktadır.
Referanslar
Canbulat, T., Ilhan, E., & Hamurcu, H. (2023). Sınıf Öğretmenlerinin ve Öğretmen Adaylarının 21. Yüzyıl Becerilerine Yönelik Yeterlilik Algılarının İncelenmesi. Mediterranean Journal of Educational Research, 17(46), 19-36.
Ergin Çağatay, H. H. (2024). Teknoloji ve İnternetin Getirisi Olarak Dijital Bağımlılık. Bitlis Eren Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(2), 146-158.
Bütüner, R., Bütüner, N., & Bütüner, M. (2022). Ergenlerde sosyal medya bağımlılığı konusunda son beş yılda yapılmış çalışmaların incelenmesi. Journal of Information Systems and Management Research, 4(2), 17-34.
Holden C. (2001). 'Behavioral' addictions: do they exist?. Science (New York, N.Y.), 294(5544), 980–982.
Arslan, A. (2020). Üniversite öğrencilerinin dijital bağımlılık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. International e-Journal of Educational Studies, 4(7), 27-41.
Kurupınar, A., & Erdamar, G. (2014). Ortaöğretim öğrencilerinde görülen madde bağımlılığı alışkanlığı ve yaygınlığı: Bartın ili örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(1), 65-82.
Sevindik, F. (2011). Fırat üniversitesi öğrencilerinde problemli internet kullanımı ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
Çetinkaya, M.(2013), ‘‘İlköğretim Öğrencilerinde İnternet Bağımlılığının İncelenmesi’’, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü , Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
Taş, İ., & Ayas, T. (2015). Relationship the level of internet addiction with personality traits of high school students. Journal of Human Sciences, 12(2), 150-162.
Shaw, M., & Black, D. W. (2008). Internet addiction: definition, assessment, epidemiology and clinical management. CNS drugs, 22(5), 353–365
Young, KS (2009). İnternet Bağımlılığı: Yeni Bir Klinik Bozukluğun Ortaya Çıkışı. SiberPsikoloji ve Davranış, 1, 237-244.
Griffiths, MD ve Hunt, N. (1995). Ergenlikte bilgisayar oyunu oynama: Yaygınlık ve demografik göstergeler. Topluluk ve uygulamalı sosyal psikoloji dergisi , 5 (3), 189-193.
Şata, M., Çelik, İ., Ertürk, Z. ve Taş, UE (2016). Akıllı telefon filtresinin (ATBÖ) Türk lisesine geçiş için uyarlama çalışması. Eğitim ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi , 7 (1), 156-169.
Shine, O., & Beak, S. (2013). The influence of adolescents smart phone addiction on aggression. Korean Review of Crisis and Emergency Manegement, 9(11), 345-362.
Bal, E., & Balcı, Ş. (2020). Akıllı cep telefonu bağımlılığı: Kişilik özellikleri ve kullanım örüntülerinin etkinliği üzerine bir inceleme. Erciyes İletişim Dergisi, 7(1), 369-394.
Andiç, S., & Batigün, A. D. (2019). DSM-5 tanı ölçütleri temelinde internet bağımlılığı ölçeği’nin geliştirilmesi: İnternet oyun oynama bozukluğu açısından bir değerlendirme. Türk Psikiyatri Dergisi, 32(1), 33-42.
Karabulut, A. (2023). Bağımlılık Eğitiminin Üniversite Öğrencilerinin Dijital Bağımlılık Düzeylerine Etkisi. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi(21), 1-25. https://doi.org/10.46218/tshd.1166817
Prensky, M. (2001). Digital natives, digital immigrants part 2: Do they really think differently?. On the horizon, 9(6), 1-6.
Eşgi, N. (2013). Dijital yerli çocukların ve dijital göçmen ebeveynlerinin internet bağımlılığına ilişkin algılarının karşılaştırılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28-3), 181-194.
Çelik, İ., Bektaş, M., & Duran, S. (2022). COVID-19 pandemisinin çocukların ve adölesanların fiziksel aktivite düzeyi ve ekran süresi üzerindeki etkisi: bir sistematik derleme ve meta-analiz. Current Perspectives on Health Sciences, 3(3), 92-101.
ÇAKIR, Ö., Ayas, T., & Horzum, M. B. (2011). Ergenler için Bilgisayar Bağımlılığı Ölçeği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(2).
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). (2024). Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanım araştırması. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2024-53492
Akbaş, E.,& Yiğitoğlu, G. (2021). Adölesan Dönemde Psikososyal Sorunlar. OPUS International Journal of SocietyResearches, 18(43), 7277-7299.
Kılıçarslan, Suat, Sistemik Yaklaşımla Bütünleştirilmiş Ergenlerde Şiddet ve Saldırganlıkla BaşetmePsikoeğitim Programı, 2016, 88s., Karahan Kitabevi, Adana.
Timur, A., Metin, S., & Bakış, B. (2023). Adölesanlarda Teknoloji Bağımlılığı. MedicalResearchReports, 6(3), 153-163.
Bütüner, R., Bütüner, N., & Bütüner, M. (2022). Ergenlerde sosyal medya bağımlılığı konusunda son beş yılda yapılmış çalışmaların incelenmesi. Journal of Information Systems and Management Research, 4(2), 17-34.
Uygur, Y., & Dilmaç, B. (2021). Genç yetişkin bireylerde internet bağımlılığı sosyal uyum ve mutluluk düzeyleri arasındaki yordayıcı ilişkiler. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(3), 1706-1714.
Tuncay, B.,&Göger, B. (2022). Ergenlerde dijital oyun bağımlılığı ve uyku kalitesi arasındaki ilişkinin incelenmesi.
Çam, H. H. (2014). Adölesanlarda internet bağımlılığı prevalansı ile psikopatolojik semptomlar ve obezite arasındaki ilişkinin incelenmesi.
Çokkeser, Ş. P.,& Kızıltan, G. (2023). Adölesanlarda Dijital Bağımlılık ve Obezitenin İlişkilendirilmesi. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 8(3), 235-244.
Gedik, Ş. (2021). Lise öğrencilerinde internet bağımlılığı ve obezite ilişkisinin belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 35(3), 311-320.
Özkan, Ö. P., Ersü, D. Ö., & İrtürk, Ö. S. (2024). Gençlerde Sosyal Medya Bağımlılığı ve Beslenme Alışkanlıkları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 9(2), 225-233.
Duran, Ş. (2023). Çocuklarda İnternet Bağımlılığının Obezite Riski ve Uyku Bozukluğu İle İlişkisinin İncelenmesi (Master's thesis, Sağlık Bilimleri Enstitüsü).
Dağlı, H. Y. (2021). Çocukluk çağı obezitesinin kalp iletim sistemi üzerine etkisinin değerlendirilmesi.
Baş, G.,Kardaş, Ö., Kardaş, B., & Ünal, E. (2023). Ekzojenobezite tanılı ergenlerin internet ve akıllı telefon kullanım özellikleri ve psikopatolojiler açısından araştırılması. Turkish J ClinicalPsychiatry, 26, 209-218.
Sülün, A., Günay, U., Sarman, A., & Dertli, S. (2020). Akıllı telefon kullanan adölesanlarda gündüz uykululuğu. Bağımlılık Dergisi, 21(2), 129-136.
Koç, E. S.,& Oğuzhan, H. (2024). COVID-19, Afetler ve Akıllı Telefon Bağımlılığının Adölesan Ruh Sağlığı Üzerine Etkileri. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 9(2), 47-53.
Balcı, Ş., & Baloğlu, E. (2018). Sosyal medya bağımlılığı ile depresyon arasındaki ilişki:“üniversite gençliği üzerine bir saha araştırması”. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, (29), 209-234.
Ektiricioğlu, C.,Arslantaş, H., & Yüksel, R. (2020). Ergenlerde çağın hastalığı: Teknoloji bağımlılığı. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 29(1), 51-64
Atak, F. (2020). 10-14 yaş arasındaki çocukların dijital oyun bağımlılığı ile sosyal becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Gazi Üniversitesi.
Çetintaş, Y., Demirci, İ., Bildiren, M., Kaplan, S., & Ulaş, E. (2023). Erken Adölesan Çağındaki Öğrencilerin Sosyal Medya Bağımlılığı, Anksiyete ve Depresyon Düzeyleri İle Antropometrik Özellikleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Dede Korkut Spor Bilimleri Dergisi, 1(1), 26-37.
Council On, C.,& Media. (2016). Media Use in School-AgedChildrenandAdolescents. Pediatrics, 138(5). doi:10.1542/peds.2016- 2592
Akkol, Sefa ve ark ‘’Adölesanlarda İnternet Bağımlılığı İle Duygusal İstismar ve Psikolojik Sağlamlık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi’’.Adölesandan Yaşlılığa Farklı boyutlarıyla Hemşirelik Yaklaşımları. ed.D.r Tuğba Yardımcı Gürel.35.Ankara:İksad Publishing House ,2019.
Geniş,Ç (2020).Adölesan Dönemde Dijital Oyun Bağımlılığı,Sosyal Kaygı ve Anne-Baba tutumları.Yüksek Lisans Tezi.Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü,Ankara
Özbey, H.,&Başdaş, Ö.(2020) Ergenlerde Zorbalık ve Hemşirelik Yaklaşımı. ERÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 7(1), 46-50.
Güler, B. D.,& Altay, B (2024). Adölesanlarda Riskli Sağlık Davranışları Ve Hemşirelik Yaklaşımı. Hitit Sağlık Dergisi, (2), 27-39.
Uludaşdemir, A &Akca, A (2022).Dijital Dünyanın Riskleri ve Adölesan Sağlığına Yönelik Hemşirelik Yaklaşımları.
Alikaşifoğlu, Müjgan.’’Ergenlerde Riskli Medya Kullanımı’’.Birinci Basamak Sağlık Çalışanları İçin Ergen Sağlığına ve Sorunlarına Yaklaşım Cep Kitabı.ed. ProfDr Hilal Özcebe.52. Ankara: Kayıhan Ajans,2017
Paş, B., & Çelik, O. T. (2024). 12-18 yaş arasındaki çocukların dijital bağımlılıkları ile benlik saygıları ve etkileşim kaygıları arasındaki ilişki. Anatolian Journal of Health Research, 5(1), 65-72.
Kaya, A. (2021). Adölesanlarda dijital oyun bağımlılığının mutluluk ve yaşamın anlamına etkisi. Bağımlılık Dergisi, 22(3), 297-304.
Çakır, Y., & Turan, N. (2022). Adölesanlarda Teknolojik Oyun Bağımlılığı ve Karakter Güçleri. Bağımlılık Dergisi, 23(3), 377-382.
İndir
Yayınlanmış
Sürüm
- 2025-10-26 (3)
- 2025-09-30 (2)
- 2025-09-30 (1)
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Göbeklitepe Sağlık Bilimleri Dergisi

Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.

