GEBELERİN ÖĞRENİLMİŞ GÜÇLÜLÜK, AKILCI İLAÇ KULLANIM VE HASTA HAKLARI BİLGİ DÜZEYLERİ
GEBE, ÖĞRENİLMİŞ GÜÇLÜLÜK, AKILCI İLAÇ KULLANIMI, HASTA HAKLARI
Özet Görüntüleme: 417
/ 
PDF İndirme: 188
DOI:
https://doi.org/10.55433/gsbd/152.Anahtar Kelimeler:
Öğrenilmiş Güçlülük, Akılcı İlaç Kullanımı, Hasta Hakları Kullanma Tutumu, GebeÖzet
Çalışmada gebelerin öğrenilmiş güçlülük, akılcı ilaç kullanım ve hasta hakları bilgi düzeylerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma nitel araştırma desenine uygun şekilde gerçekleştirilmiş ve nicel veriler ile desteklenmiştir. Araştırmaya 16 gebe katılmıştır. Araştırmaya 16 gebe katılmıştır. Araştırmanın nicel verileri, “Tanıtıcı Bilgi Formu”, “Rosenbaum’un Öğrenilmiş Güçlülük Ölçeği”, “Akılcı İlaç Kullanımı Ölçeği” ve “Hasta Haklarını Kullanma Tutumu Ölçeği” aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmanın nitel verileriyse, gebelerin gebelik süreçleri ile ilgili görüşlerinin ve düşüncelerinin alınması için hazırlanmış sorulardan oluşmuştur. Gebelerin eşit hizmet sunumu almalarına rağmen verilen hizmetten memnun olup olmadıklarını belirleyen önemli bir faktör hastane imkanlarının kısıtlı olmasıdır. Bu kısıtlı imkanlara personel, cihaz gibi etkenler dahildir. Aldıkları bu hizmetlerden memnun kalmalarının (ilgi görme, yeterli ve anlaşılır yanıtlar alma gibi), öğrenilmiş güçlülük ve hasta hakları bilgi düzeylerine göre değişim gösterdiği anlaşılmıştır. Kısıtlı imkanlar nedeniyle bazen gebelerin gizliliklerine ve değerlerine saygı gösterilmemesi sağlık hizmeti memnuniyetlerini etkilemiş ve kendilerine sağlık personelinin ilgisiz davrandığı yönünde bir fikir edinmelerine neden olmuş olabilir. Gebelerin sağlık personelinin verdiği önerilere uyma konusunda oldukça uyumlu oldukları ve kendi kararları ile gebelik sürecine zarar verecek bir davranışta bulunmadıkları; genel olarak stres ile duygu odaklı baş etmenin uygulandığı, çok azının problem odaklı baş etmeyi gerçekleştirdikleri; sigaranın sağlığa zararı konusundaki yaygın olumsuz bilginin içselleştirildiği ve sigara tüketiminin gebelikte sonlandırıldığı anlaşılmaktadır. Gebelerin akılcı ilaç kullanımı ile ilgili yeterli bilgiye sahip olmalarını sağlayan ve öğrenilmiş güçlülük düzeylerini arttıran güçlendirme programlarının oluşturulması yoluyla hasta haklarından daha etkili yararlanmalarının sağlanması önerilmektedir.
Referanslar
Resmî Gazete. (1998). Hasta hakları yönetmeliği. T.C. Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi.
Özlü, T. (2005). Hasta Hakları; Hakkınız Var Çünkü Hastasınız. 1.Baskı. İstanbul: Timaş Yayınları.
Cavlak, H., Bostancıoğlu, D. (2015). Avrupa Birliğine uyum sürecinde Türkiye’deki sağlık ve hasta hakları. IAAOJ Social Science, 2(2), 27-42.
Oktay, A. A., Taş, F., Gülpak, M., Yel, F. (2021). Bir üniversite hastanesinde hastaların hasta haklarını kullanma tutumunun incelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 37(2), 131-139. https://doi.org/10.53490/egehemsire.706867
Mahanoğlu, E., Soysal, A. (2020). Hasta hakları algısının, bazı demografik değişkenlere göre incelenmesi. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 8(3), 779-801. https://doi.org/10.33715/inonusaglik.756568
Zaybak, A., İsmailoğlu, E. G. (2012). Bir üniversite hastanesinde hastaların hasta haklarını kullanma tutumunun incelenmesi. Florence Nightingale Journal of Nursing, 20(2), 104-111.
Taşçı, D. K. (2007). Doğum yapan hastaların aldıkları bakımı hasta hakları açısından değerlendirmeleri. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(3), 26-33.
Bayram Değer, V., Çifçi, S., Utli, H., Acar, D. (2020). Examination of pregnant women’s knowledge level and attitudes towards rational drug use applying to healthcare facility in Mardin. International Journal of Health Services Research and Policy, 5(3), 315-329. https://doi.org/10.33457/ijhsrp.793342
Demir, R., Taşpınar, A. (2019). Gebelikte akılcı ilaç kullanımı. Archives Medical Review Journal, 28(3), 193-200. doi:10.17827/aktd.426788
Liew, Z., Ritz, B., Rebordosa, C., Lee, P. C., & Olsen, J. (2014). Acetaminophen use during pregnancy, behavioral problems, and hyperkinetic disorders. JAMA Pediatrics, 168(4), 313-320. DOI: 10.1001/jamapediatrics.2013.4914
Molla, F., Assen, A., Abrha, S., Masresha, B., Gashaw, A., Wondimu, A. et al. (2017). Prescription drug use during pregnancy in Southern Tigray Region, North Ethiopia. BMC Pregnancy and Childbirth, 17, 170. DOI 10.1186/s12884-017-1359-8
Miral, M., Kızılkaya Beji, N. (2017). Gebelikte ilaç kullanımı ve danışmanlık. HSP, 4(2), 142-148. DOI:10.17681/hsp-dergisi.316897
Oliveire-Filho, A., Veire, A. E. S., Silvo, R. C., Neves, S. T. F., Gama, T. A. B., Lima, R. V., Oliveire, W.R., Dias, J. M. (2017). Adverse drug reactions in high risk pregnant women. Saudi Pharmaceutical Journal, 25(7), 1073-7. DOI: 10.1016/j.jsps.2017.01.005
Riley, L. E., Cahill, A. G., Beigi, R., Savich, R., Scade, G. (2017). Improving safe and effective use of drugs in pregnancy and lactation. American Journal of Perinatology, 34(8), 826-32. doi: 10.1055/s-0037-1598070
Sinclair, M., Lagan, B. M., Dolk, H., McCullough, J. (2018). An assesment of pregnant women’s knowledge and use of the ınternet for medication safety ınformation and purchase. Journal of Advanced Nursing, 74(1), 137-47. https://doi.org/10.1111/jan.13387
Çobanoğlu, A. (2020). Gebelerin ilaç kullanım durumu ve güvenli ilaç kullanımı bilgilerinin incelenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 23(4), 463-469. https://doi.org/10.17049/ataunihem.499684
Baltaş, A., Baltaş, Z. (2012). Stres ve Başa Çıkma Yolları. İstanbul: Remzi Kitapevi.
Dağ, İ. (1991). Rosenbaum’un öğrenilmiş güçlülük ölçeğinin üniversite öğrencileri için güvenirliği ve geçerliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 2(4), 269-274.
Rosenbaum, M., Ben-Ari, K. (1985). Learned helplessness and learned resourcefulness: Effects of noncontingent success and failure on ındividuals differing in self-control skills. Journal of Personality and Social Psychology, 48, 198-215.
Rosenbaum, M., Jaffe, Y. (1983). Learned helplessness: The role of ındividual differences in learned resourcefulness. British Journal of Social Psychology, 22, 215-225.
Rosenbaum, M. (1980). A schedule for assessing self-control behaviors: Preliminary findings. Behavioral Therapy, 11, 109-121.
World Health Organization. (2002). Promoting rational use of medicines: Corecomponents. Genova: World Health Organization Policy Perspectives on Medicines. No:5.
T.C. Sağlık Bakanlığı. (2011). Toplumun akılcı ilaç kullanımına bakışı. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 856 http://www.akilciilac.gov.tr/wp-content/uploads/2013/05/toplumun_akilci_ilac_kullanimina_bakisii.pdf
T.C. Sosyal Güvenlik Kurumu. 2013. Topluma yönelik akılcı ilaç kullanımı. SGK yayın no: 93 http://www.tki.gov.tr/Dosyalar/Dosya/akilciilackul.pdf
Savaşır, I., Şahin, N. H. (1997). Bilişsel-Davranışçı Terapilerde Değerlendirme: Sık Kullanılan Ölçekler. Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
Demirtaş, Z., Dağtekin, G., Sağlan, R., Alaiye, M., Önsüz, M. F., Işıklı, B., et al. (2018). Akılcı ilaç kullanımı ölçeği geçerlilik ve güvenilirliği. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, 3(3), 37-46.
Erbil, N. (2009). Hasta hakları kullanma tutumu ölçeğinin geliştirilmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), 825-838.
Balcı, A. (2011). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntem, Teknik ve İlkeler. Ankara: Pegem Yayıncılık.
Yıldırım, A., Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Uçman, T., Uysal, N. (2021). Yetişkin bireylerde akılcı ilaç kullanımı ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi, 3(2), 126-133. https://doi.org/10.46413/boneyusbad.859525
Korkut, B., Sevinç, N. (2021). Ölüm kaygısı ile akılcı ilaç kullanımı arasındaki ilişki. Jour Turk Fam Phy, 12(2), 76-83. doi: 10.15511/tjtfp.21.00276
Golding, J., Gregory, S., Clark, R., Ellis, G., Iles‐Caven, Y., & Northstone, K. (2020). Associations between Paracetamol (Acetaminophen) Intake between 18 and 32 weeks gestation and neurocognitive outcomes in the child: A longitudinal cohort study. Paediatric and Perinatal Epidemiology, 34(3), 257-266. DOI: 10.1111/ppe.12582
Tengilimoğlu, D., Kısa, A., Dziegielewski, S. F. (2000). What patients know about their rights in Turkey. Journal of Health and Social Policy, 12(1), 53–69. https://doi.org/10.1300/J045v12n01_04
Zülfikar, F., Ulusoy, M. F. (2001). Are patients aware of their rights? Nursing Ethics, 8, 487–498. https://doi.org/10.1177/09697330010080060
Hussein J. (2020). COVID-19: What Implications for Sexual and Reproductive Health and Rights Globally? Sexual And Reproductive Health Matters 2020;28(1): 1746065. DOI: 10.1080/26410397.2020.1746065
İndir
Yayınlanmış
Sürüm
- 2024-07-02 (2)
- 2023-07-11 (1)
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 Göbeklitepe Sağlık Bilimleri Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
