ŞANLIURFA’DA ANEMİYİ ÖNLEMEDE KULLANILAN GELENEKSEL TEDAVİLER

Özet

Gelişmekte olan ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de geleneksel tedavi tercihi önemli bir halk sağlığı sorunudur. Son çeyrek yüzyılda özellikle gelişmiş ülkelerde bitkisel ürün kullanımının popüler olması ülkemizde “aktar sorununu” yeniden gündeme getirmiştir Bu araştırma Şanlıurfa’da yaşayan gebelerin anemiden korunmak için kullandıkları geleneksel uygulamaları tespit etme amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Kesitsel türde olan bu araştırma, Haziran – Ağustos 2018 tarihleri arasında Şanlıurfa ilinde gerçekleştirilmiştir. İşveren ve maliye kaydı olan, araştırmaya katılmayı kabul eden toplam 27 Attâr kaynak kişi olarak araştırmanın örneklemini oluşturmuştur. Görüşme sürecinde sorular sorularak, derinlemesine görüşme tekniği kullanılarak, kaynak kişinin konuşma ve müşteri akışı bozulmadan yaklaşık 20 dakika görüşülmüştür. İzin alınarak görüşmeler kayıt altına alınmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde analitik rubrik yöntemi kullanılmıştır. Bulgular: Bu çalışmaya konu olan Attârlar sağlık ve sistemik hastalıklarla yönelik geleneksel tedaviler yapmakla beraber; kadın sağlığı, gebelik, doğum ve lohusalık ile ilgili geleneksel tedaviler yapmaktadırlar. Yapmakta olduğu geleneksel tedavileri aile büyüklerinden ( dede, baba, akraba vb…), yanında çalışılan ustalardan, literatürü araştırarak, daha önce tedaviyi deneyimlemiş müşterilerinden öğrendiklerini belirtmişlerdir. Gebelere önerilen ve uygulanan geleneksek tedavi incelendiğinde; Acı Kelek (Eşek Hıyarı), Acı Ot, Biberiye, Andız, Buğday Başağı, Böğürtlen Kurusu, Ceviz, Civanperçemi,Çakal Eriği (Yaban Eriği), Dağ Çileği, Dağ Kekiği (Zahter), Dev Kıvırcık Hardal Yaprağı, Dulavrat Otu, Dulavrat Kökü, Ebegümeci, Eğir, Fındık, Gülçiçek, Hurma, Ihlamur, Isırgan Otu, Kaba Yabani Yonca, Kara Çalı, Karahinba, Karamiş Kara Dut, Karamuk, Kekik Keten Tohumu, Kırkkilit Otu Kırmızı Kantaron, Kuru İncirli (Heleşli), Kuşdili, Ciyancık, Çobandeğneği, Eşek madımağı, Keçimemesi, Kayışkıran, Madımalak, Canotu, Gıbışgan, Ebemekmeği, Badıma, Badımak, Badima, Badimah, Madık, Madımalağı, Kuşeppeği, Kuşeymeyi, Bezmece otu, Casurık, Çobanekmeği, Epenek, Ebemkümeci, Kadımalak, Kadimelek, Kuşbarik, Kuşmemesi, Kuru Üzüm, Kuşturşusu, Kuzu Kulağı, Kırturşusu, Ekşikulak, Ebenekşisi, Ekşi ot, Dırşo, Ezeltere, Ekşice, Ekşilik, Ekşimik, Eğşikulak, Eğşimene, Oğlak kulağı, Şeytan kulağı, Turşu otu, Ekşicek, Ekşime, Tırsıka tırse, Ekşileme, Kuzum oğlağı, Ekşimcik, Ekşimenek, Ekşiotu, Evelik, Trışov, Katırcı kuzukulağı, Keçi sakalı, Keçe otu, Maydanoz Tohumu, Oğul Otu (Melisa Otu, Limon Otu), Pancar Kökü, Pancar Turşusu, Pau D’arco Kabuğu, Pekmez, Pembe Kantaron, Rezene Kökü, Rezene Tohumu,Dağ pazısı, Sirkecen, Yabani ıspanak, Sarı Yonca Semizotu Susam, Şeker Kamışı, Şirinbiyan Tere Tohumu, Tere Otu, Tin Sabır, Un Kepeği, Yaban Armudu, Yaban Mersini, Yer Elması, Yonca, Zerdeçal’dır. Attârlar gebelerin geleneksel uygulamaları araştırıp öneri üzerine geldiklerini bildirmişlerdir. Kadınların anemiyi önlemeye yönelik geleneksel uygulamalarda en çok bitki çaylarını tükettikleri belirlenmiştir. Sonuç: Bu çalışma sonucunda Şanlıurfa’da yaşayan gebelerin anemiyi önlemek / tedavi etmek için attârlara başvurarak çeşitli geleneksel uygulamalar yaptıkları saptanmıştır. Şanlıurfa’da tıbbi bitkilerin kullanımı ticari amaca dönüşmüştür. Yanlış ve uygun olmayan bir şekilde halk sağlığını olumsuz yönde etkileyecek boyuta doğru gitmektedir.